Της Σαντρας Bουλγαρη
«Τι θα πιείτε;» με ρωτάει ο σερβιτόρος κι αμέσως συνειδητοποιώ ότι δεν μίλησε, αλλά ότι μου εξέφρασε την ερώτησή του χρησιμοποιώντας το βλέμμα και τα χέρια του τόσο εκφραστικά, που έχω μείνει να τον κοιτάζω. «Ενα καφέ», του απαντάω κι αμέσως συνειδητοποιώ όχι τη δική του, αλλά τη δική μου αδυναμία, αφού εγώ μπορεί να μιλάω, δεν γνωρίζω, όμως, να επικοινωνώ όπως εκείνος με τα χέρια και τα μάτια. Το Σάββατο που μας πέρασε (12/2) είχα την ευκαιρία να παραστώ στην έναρξη ενός ξεχωριστού κύκλου εκδηλώσεων της Αθήνας. «Σαββατόβραδα με νόημα» ονόμασε το Θέατρο Κωφών Ελλάδας το νέο του πρόγραμμα (με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ευγενίδου) που θα διαρκέσει έως τις 2 Απριλίου, μια σειρά προβολών επιλεγμένων ταινιών μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, που έχουν ως κοινό θέμα τον ρατσισμό και την περιθωριοποίηση ανθρώπων ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Τις προβολές, που ξεκίνησαν με την «Αληθινή Ζωή» του Πάνου Κούτρα, θα ακολουθεί πάντα συζήτηση με τον σκηνοθέτη και τους πρωταγωνιστές της ταινίας έως αργά το βράδυ.
Εφτασα από τους πρώτους, γύρω στις 8 και 10 λεπτά, με την αγωνία να βρω εύκολα και έγκαιρα τον χώρο που στεγάζει εδώ και είκοσι επτά χρόνια το Θέατρο Κωφών Ελλάδας (αλήθεια, γιατί τόσο λίγοι γνωρίζουν την ύπαρξή του;). Σε μια παλιά πολυκατοικία στην οδό Σαχτούρη 8-10 υπάρχει μια κάπως αραχνιασμένη μαρκίζα και ευτυχώς, η αφίσα των «Σαββατόβραδων με νόημα». Ηταν κλειδωμένα, φαντάζομαι λόγω ασφάλειας και επιπλέον, η αίσθηση της ερημιάς της περιοχής και του κτιρίου προκαλούν μια θλίψη. Αίσθηση που όσο προχωράει η βραδιά, αλλάζει, καθώς σταδιακά συνειδητοποιείς ότι βρίσκεσαι σ’ ένα χώρο φτιαγμένο από όνειρα, πάθος και ηρωικές προσπάθειες. Είναι αλήθεια πως όσοι δεν μιλούν τη Nοηματική αισθάνονται αρχικά παρείσακτοι, λες και δεν ανήκουν εδώ. Από μέσα μου το χαίρομαι κι ας είμαι ανάμεσα σ’ αυτούς. Σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, που κατά κύριο λόγο περιθωριοποιεί τους «διαφορετικούς» ανθρώπους, είναι ωραίο να βλέπεις ένα μεγάλο αριθμό κωφών τόσο δεμένους μεταξύ τους, συγκεντρωμένους σ’ ένα χώρο που θυμίζει καταφύγιο και αποτελεί συγχρόνως παράδειγμα προς μίμηση για μας τους «έξω».
Για ενίσχυση
Μια ηλικιωμένη μητέρα με τον κωφό γιο της έχουν έρθει «για ενίσχυση» των εκδηλώσεων, επίσης πολλά μέλη του Θεάτρου Κωφών, οι οποίοι στάθηκαν όρθιοι λίγο πριν από την έναρξη της ταινίας στο μικρό αφιέρωμα στους Γιάννη Διαμαντή και Χρήστο Κωστόπουλο, κωφούς ηθοποιούς του ΘΚΕ που δεν ζουν πια. Κι άλλοι θεατές έχουν έρθει είτε γιατί έχουν φίλους κωφούς είτε από καθαρό ενδιαφέρον για τις εκδηλώσεις. Η μουσική που ακούγεται από τα μεγάφωνα παίζει δυνατά και είναι όμορφη, χορευτική. Πολύ αργότερα, θα συνειδητοποιήσω ότι λίγοι ήταν αυτοί που μπορούσαμε να την ακούμε.
Πάντως, η ατμόσφαιρα θύμιζε μπαράκι με τον σερβιτόρο να πηγαινοέρχεται βιαστικά ανάμεσα στα τραπεζάκια και τους καναπέδες, παίρνοντας παραγγελίες στη νοηματική ελληνική γλώσσα (με διερμηνέα για όσους δεν την γνωρίζουμε). Τι έλλειμμα κι αυτό, σκέφτομαι, να έχουμε μάθει τόσα περιττά πράγματα και να μην έχουμε διδαχθεί όλοι τη γλώσσα των κωφών. Ανάμεσα στους θαμώνες του θεάτρου και ο Πάνος Κούτρας, ο οποίος προλόγισε την «Αληθινή Ζωή» μιλώντας με συγκίνηση για τον Γιάννη Διαμαντή, έναν από τους πρωταγωνιστές της που είχε προταθεί και για βραβείο, «όμως τότε τα βραβεία ήταν “κάπως”, ελπίζω αυτό να αλλάξει μια μέρα» και για τις πρόβες που έκαναν για την ταινία στον χώρο του ΘΚΕ. Η «Αληθινή Ζωή», με πρωταγωνιστές τον Νίκο Κουρή, τη Θέμιδα Μπαζάκα, τη Μαρίνα Καλογήρου και τον κωφό Γιάννη Διαμαντή, μοιάζει η καλύτερη επιλογή για την αρχή των «Σαββατόβραδων με νόημα». Κι αυτό δεν έχει να κάνει τόσο με το περιεχόμενο της ταινίας, τη σκηνοθεσία ή τις ερμηνείες, όσο με τα αισθήματα που προκάλεσε, προβεβλημένη σε αυτόν τον χώρο. Με ελληνικούς υπότιτλους για να μπορούν να την καταλαβαίνουν οι κωφοί θεατές: «Παφλασμός κυμάτων», «φτάνουν σε οργασμό», «μια σακούλα τρίζει», «φυσάει αέρας»... Συγκλονιστικό.
Διαβάζω ότι στο πλαίσιο της ισότιμης πρόσβασης των κωφών στα έργα πολιτισμού, έχει ανατεθεί σε σχετικό επαγγελματία η δημιουργία ελληνικών υποτίτλων για όλες τις ταινίες των εκδηλώσεων. Οι ήχοι αποκτούν άλλο νόημα, η έκφραση περνάει σε μιαν άλλη, βαθύτερη, πιο ουσιαστική διάσταση και η «Αληθινή Ζωή» μοιάζει να είναι η αρχή ενός ευρύτερου έργου που όλοι οφείλουμε να γνωρίσουμε και να τιμήσουμε.
Είκοσι επτά χρόνια σημαντικής προσφοράς
Σώμα, μάτια, χέρια, πρόσωπο. Σύμβολα, κίνηση, έκφραση. Νοηματική. Μια γλώσσα ολοκληρωμένη, εντυπωσιακά άμεση, γοητευτική. Το 1983 δημιουργήθηκε το Θέατρο Κωφών Ελλάδας χάρη στις προσωπικές προσπάθειες του Στρατή και της Νέλλης Καρρά, η οποία μέχρι σήμερα προσφέρει τις υπηρεσίες της ως καλλιτεχνική διευθύντρια και σκηνοθέτις. Σκοπός του θεάτρου, η λειτουργία του ως μέσου καλλιτεχνικής έκφρασης και ανάπτυξης εκφραστικών μέσων των κωφών ατόμων, ακόμα και η παροχή δυνατότητας επικοινωνίας με το κοινωνικό σύνολο χάρη στην ισότιμη συνεργασία κωφών και ακουόντων. Στην εικοσιεπτάχρονη πορεία του, το Θέατρο Κωφών παρουσίασε με επιτυχία έργα από το ελληνικό και το παγκόσμιο δραματολόγιο, ενώ παράλληλα ασχολήθηκε με τη θεατρική εκπαίδευση κωφών παιδιών και εφήβων, τη συνεργασία με ακούοντες ηθοποιούς κ. ά.
Αν λίγοι γνωρίζαμε την ύπαρξή του, ακόμη λιγότεροι μπορούν να φανταστούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας τόσο σημαντικός θεσμός «ο οποίος εδώ και πολύ καιρό απειλείται από οριστική διάλυση», όπως ανέφερε στην «Κ» ο Κωνσταντίνος Ρέλλας, σκηνοθέτης, πολίτης με αναπηρία και σύμβουλος εδώ και δύο χρόνια του Θεάτρου Κωφών Ελλάδας. Η ιδέα για τα «Σαββατόβραδα με νόημα» ήταν δική του, όπως εξάλλου εξήγησε ο ίδιος στο κοινό την ημέρα έναρξης των εκδηλώσεων. «Θέλαμε να κάνουμε κάτι κινηματογραφικό αυτή τη φορά όσο προετοιμαζόμαστε για το καινούργιο μας θεατρικό που, όπως ελάχιστοι θα γνωρίζουν, χρειάζεται πολύ περισσότερο χρόνο για να στηθεί απ’ όσο μια παράσταση που ανεβαίνει από “κανονικούς” ηθοποιούς. Να προβάλουμε ταινίες για ευπαθείς ομάδες έτσι ώστε να νιώσουμε ότι δεν είμαστε μόνοι».
Ο Αντώνης Ρέλλας μας αποκάλυψε ότι ενώ στο εξωτερικό, σε χώρες όπως η Αγγλία και η Γαλλία, υπάρχουν δύο ή και τρία θέατρα κωφών, «εδώ στην Ελλάδα, εφαρμόζεται ακόμη ένας εξευτελιστικός νόμος που απαγορεύει την είσοδο σε δραματικές σχολές των μη αρτιμελών ατόμων, μεταξύ των οποίων και οι κωφοί». Επιπλέον, το Θέατρο Κωφών Ελλάδας, παρά το αξιόλογο έργο του (ας σημειωθεί ότι ένας μεγάλος αριθμός εθελοντών εργάζονται γι’ αυτό), αντιμετωπίζει την αδιαφορία του κράτους και συγκεκριμένα του υπουργείου Πολιτισμού. «Τα έξοδα τρέχουν, υπάρχουν χρέη για το ενοίκιο του χώρου και τους λογαριασμούς της ΔΕΗ και από το υπουργείο μάς είπαν να ζητήσουμε βοήθεια από τον ΟΠΑΠ ή από κάποια φιλάνθρωπο κυρία...
» Στην περίπτωση των κωφών και γενικά των ατόμων με αναπηρίες, σημασία δεν έχει το έλλειμμα, η αδυναμία, αλλά το πώς το/την αντιμετωπίζει η πολιτεία. Εάν υπήρχε πρόσβαση σε όλους, θα μιλούσαμε για ισοτιμία και θα δεχόμασταν απλά ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί μεταξύ μας».
[kathimerini.gr]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου